Ochrona truskawek przed szarą pleśnią

01.07.2024

Dr Beata Meszka, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Zwalczanie szarej pleśni truskawek to zadanie każdego plantatora tej rośliny. Choroba ta to efekt pojawienia się grzyba Botrytis cinerea. Występuje także na wielu innych roślinach uprawnych. Zainfekowane pąki kwiatowe truskawek brunatnieją i zamierają. Zawiązki owoców pokrywają się brunatnymi plamami, zaś same owoce gniją. Porażone organy pokrywają się puszystym, szarym nalotem trzonków i zarodników konidialnych. Konieczne zatem jest zadbanie o zdrowotność roślin i odpowiednią jakość owoców jeszcze przed zbiorem. Jak tego dokonać?

Rozwojowi sprawcy sprzyja wysoka wilgotność powietrza oraz temperatura od 18 do 24˚C. Patogen intensywnie rozwija się w miesiącach wiosennych i może prowadzić do znacznych strat w plonie, wynoszących nawet 80%.

Przełamać odporność patogenu

Fot. 1. Objawy szarej pleśni na dojrzałym owocu odmiany „Marmolada”

Zwalczanie patogenu nie jest proste, mimo że jego biologia została już dokładnie poznana i opisana. Coraz powszechniejszym problemem w ochronie roślin przed Botrytis cinerea jest jego odporność na stosowane substancje czynne fungicydów. Dlatego firma Sumi Agro Poland proponuje stosowanie środków, które zawierają nową, innowacyjną substancję czynną mepanipirym. Związek ten należy do grupy anilinopirymidyn. Działa powierzchniowo oraz wgłębnie. Co więcej, na tę substancję nie stwierdzono odporności sprawcy, czyli grzyba B. cinerea.

Wieloletnie badania prowadzone przez zespół naukowców z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach dowiodły, że mepanipirym, wykazuje szerokie spektrum działania. Substancja ta zastosowana w programie zwalczania szarej pleśni truskawek ogranicza także nasilenie sprawców mączniaka prawdziwego, antraknozy oraz mokrej zgnilizny truskawki.

Szara pleśń niesie duże straty

Fot. 2. Zwalczanie szarej pleśni truskawek niekiedy wymaga sporo trudu

Dobry środek grzybobójczy musi wykazywać skuteczne działanie, także w latach silnej epidemii choroby. Było tak przykładowo w sezonie 2012 (wykres 2). Duże straty z powodu szarej pleśni, obserwowano wówczas nie tylko na podatnej na porażenie odmianie „Senga Sengana”. Także odmiany deserowe, jak na przykład „Marmolada” i „Florence” zostały mocno dotknięte przez chorobę.

W niektórych rejonach naszego kraju (okolice Grójca) straty z powodu wystąpienia szarej pleśni wyniosły ponad 90% na odmianie „Marmolada”, a także 50% na odmianie „Florence”. Objawy szarej pleśni przybierają postać ciemnych, gnilnych plam. Można było je obserwować zarówno na kwiatach, ogonkach liściowych, szypułkach owocowych, jak i owocach w różnej fazie ich rozwoju. Do najsilniejszych infekcji roślin przez grzyb B. cinerea dochodzi najczęściej w warunkach wysokiej wilgotności. Powodowana jest ona zarówno przez opady, jak i silną rosę. Ponadto wpływ na rozwój choroby ma temperatura powyżej 18°C.

Ochrona truskawek przed szarą pleśnią

Fot. 3. Przyszypułkowe objawy szarej pleśni truskawki

Ochrona przed szarą pleśnią musi być prowadzona corocznie. Liczbę i częstotliwość zabiegów należy uzależniać od przebiegu pogody w danym sezonie oraz od podatności chronionej odmiany. Najbardziej podatne na zakażenie są kwiaty. Z tego powodu opryskiwania należy rozpocząć na początku kwitnienia, gdy około 10% kwiatów jest otwartych. Następnie zabieg trzeba kontynuować w 5–7-dniowych odstępach do końca kwitnienia, a nawet w czasie wzrostu owoców. Należy jednak pamiętać o zachowaniu okresu karencji. Liczba opryskiwań jest różna i zwykle waha się od 2 (odmiany mało podatne) do 4 lub 5 (odmiany bardzo podatne) w sezonie. Zaleca się przemienne stosowanie fungicydów należącymi do różnych grup chemicznych.

Odmiana „Senga Sengana”, powszechnie uprawiana w naszym kraju dla celów przetwórstwa, jest bardzo podatna na porażenie przez B. cinerea. Wymaga ona wykonania większej liczby zabiegów oraz dokładnego pokrycia roślin cieczą opryskową. Ze względu na charakterystyczny pokrój roślin, który sprawia, że kwiatostany ukryte są pod liśćmi, dotarcie do nich cieczy roboczej jest utrudnione.

Dodatkowa ochrona

Fot. 4. Szara pleśń – porażony niedojrzały owoc wraz z szypułką

Konsumenci mają coraz większe wymagania co do jakości kupowanych owoców. Wymusza to konieczność stosowania takich programów ochrony, które pozwolą zarówno na efektywną ochronę w polu, jak i wpłyną korzystnie na jakość pozbiorczą owoców. Uzyskiwane owoce powinny być także odporne na grzyba Rhizopus sp., sprawcę mokrej zgnilizny truskawek. Choroba ta powszechnie występuje w trakcie przechowywania i transportowania owoców. Oczywiście bardzo ważne jest także szybkie schłodzenie owoców po zbiorze.

Zwalczanie szarej pleśni truskawki

Do zwalczania szarej pleśni stosuje się między innymi mepanipirym. Jest to inhibitor biosyntezy metioniny i działa na grzyb Botrytis cinerea. To właśnie dzięki tej substancji zwalczanie szarej pleśni truskawek jest możliwe. Substancja hamuje kiełkowanie zarodników, wzrost strzępki rostkowej, a także wewnątrz i zewnątrzkomórkowy rozwój grzybni (wykres 1).

Mepaniprym efektywnie zwalcza szarą pleśń także poprzez ograniczanie wydzielania przez grzyb enzymów:

• kutynazy,
• pektynazy,
• celulazy.

Enzymy te w normalnych warunkach degradują ściany komórkowe gospodarza.

Czym zwalczać szarą pleśń truskawki?

Zwalczanie szarej pleśni truskawek może być wysoce skuteczne z fungicydem Frupica 440 SC. Produkt ten wykazuje działanie wgłębne i polecany jest do stosowania w okresie największego zagrożenia, czyli w pełni kwitnienia roślin. Póki co w krajach, w których stosowano ten środek, nie stwierdzono odporności grzyba B. cinerea. Środek Frupica 440 SC ma także zdolność wychwytywania aminokwasów i glukozy, związków niezbędnych do rozwoju patogena.

Wykres 1. Skuteczność działania preparatu Frupica 440 SC w poszczególnych fazach cyklu życiowego Botrytis cinerea

Ponadto produkt ten jest selektywny dla pszczół i innych owadów pożytecznych. Oznacza to, że można go stosować w ochronie integrowanej. Polecany środek można stosować również na plantacjach truskawki, z których owoce eksportowane są do Stanów Zjednoczonych. Poziom pozostałości dla tego środka zarówno w Unii Europejskiej, jak i USA jest taki sam i wynosi 1,5 mg/kg świeżej masy owoców.

Wykres 2. Skuteczność preparatu Frupica 440 SC w zwalczaniu szarej pleśni truskawki (odm. ‘Marmolada’, 2012 r.)

Ochrona truskawek przed chorobami przechowalniczymi

Owoce opryskiwane fungicydem Frupica 440 SC zyskują też większą trwałość przechowalniczą. Pokazuje to porównanie do owoców pochodzących z roślin kontrolnych (wykres 3). Preparat ten wykazuje korzystny wpływ nie tylko na jakość. W porównaniu do owoców kontrolnych, niechronionych przeciwko szarej pleśni, wzrosła również wielkość uzyskiwanego plonu i to o ponad 60% (wykres 4).

Wykres 3. Wpływ fungicydu Frupica 440 SC na trwałość przechowalniczą owoców truskawki

Wykres 4. Wpływ środka Frupica 440 SC na plonowanie roślin truskawki.