Wielkopąkowiec porzeczkowy i jego zwalczanie

01.07.2024

Dr Alicja Maciesiak
Wielkopąkowiec porzeczkowy jest najgroźniejszym szkodnikiem w uprawie porzeczki czarnej. Jest to mały roztocz długości około 0,2 mm.

Uszkodzenia powodowane przez wielkopąkowca porzeczkowego

Zasiedlone przez niego pąki są nabrzmiałe, kilkakrotnie większe od zdrowych, najłatwiej można je zauważyć w kwietniu. Uszkodzone pąki nie rozwijają się i zasychają. Wielkopąkowiec porzeczkowy osłabia kondycję roślin, powoduje ogołacanie się pędów i obniża plonowanie, przyczyniając się do likwidacji wielu plantacji ze względu na brak opłacalności ich upraw. Ponadto jest on wektorem wirusa rewersji porzeczki czarnej. Pędy, które są porażone przez rewersję nie owocują.

Wielkopąkowiec porzeczkowy – rozwój

Rozwój tego szpeciela zależy od temperatury i wilgotności powietrza. W ciągu roku może się rozwinąć 5–7 pokoleń. Większość życia spędzają szpeciele w pąkach, w których żerują, rozmnażają się i zimują. Najwyższą ich liczebność notuje się podczas kwitnienia, w jednym pąku może być nawet 2–3 tysiące szpecieli. Kiedy pąki rozchylą się, szpeciele wychodzą z nich na rozwijające się liście i pędy. Jest to okres migracji. Szpeciele masowo migrują tuż przed kwitnieniem, podczas kwitnienia i tuż po jego zakończeniu. Na dalsze odległości przenoszone są z kroplami deszczu, przez owady i wiatr. Szpeciele wnikają do zakładanych pąków i pozostają w nich do następnej wiosny. Na nowe plantacje trafia z sadzonkami lub z sąsiednich plantacji.

Coraz większe znaczenie ma uprawa odmian genetycznie odpornych lub tolerancyjnych na zasiedlenie przez tego szkodnika. Nie zawsze jednak owoce odmian odpornych są atrakcyjne dla przetwórstwa. Uprawia się zatem odmiany, na których owoce jest zapotrzebowanie.

Jak przeprowadzić lustrację plantacji?

Obecność wielkopąkowca porzeczkowego na plantacji stwierdzić można, wykonując 1–2 lustracje wczesną wiosną (pod koniec marca i początek kwietnia) na obecność galasowatych pąków zasiedlonych przez szpeciele. Na plantacjach małych do 2 ha powinno się przejrzeć wszystkie krzewy. Na większych obserwacje należy prowadzić co 2 lub 3 rzędy na całej ich długości. Jeśli na plantacji stwierdzi się obecność uszkodzonych przez tego szpeciela pąków, oznacza to, że istnieje potrzeba jego zwalczania.

Poznaj sposób na zwalczanie wielkopąkowca porzeczkowego

Biorąc pod uwagę dużą szkodliwość wielkopąkowca porzeczkowego i jego szybkie rozprzestrzenianie się, należy go zwalczać co roku. Należy przy tym pamiętać, że najskuteczniej można go zniszczyć, gdy przebywa on na powierzchni roślin, a nie w pąkach, a więc w okresie migracji. Ze względu na długi okres migracji szpecieli wykonuje się najczęściej trzy zabiegi zwalczające tego szkodnika – przed kwitnieniem, przed pełnią kwitnienia i po kwitnieniu.

Do zwalczania wielkopąkowca porzeczkowego zarejestrowany jest m.in. Ortus 05 SC (1,5 l/ha). Środek ten można stosować łącznie z adiuwantem Slippa w dawkach – Ortus 05 SC 1,5 l/ha + Slippa 0,1 l/ha. Akarycyd Ortus 05 SC można stosować maksymalnie dwa razy w sezonie. Okres karencji na porzeczce wynosi 21 dni. Najlepiej pierwszy oprysk wykonać na początku kwitnienia i ewentualnie drugi zabieg przed pełnią kwitnienia.

Preparat Ortus 05 SC zastosowany do zwalczania wielkopąkowca porzeczkowego niszczy równocześnie przędziorka chmielowca. Ze względu na terminy walki z wielkopąkowcem porzeczkowym dużą uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo owadów zapylających.