Zwalczanie chorób podstawy źdźbła

01.07.2024

Bardzo często w uprawie zbóż, szczególnie pod koniec fazy krzewienia dochodzi do ich porażenia przez choroby podstawy źdźbła, zwane chorobami podsuszkowymi. Największe straty gospodarcze powoduje fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni zbóż. Zwalczanie chorób podstawy źdźbła wymaga zastosowania właściwych metod ochrony roślin.

Choroby podstawy źdźbła

Choroby atakujące podstawę źdźbła i korzenie są dużym zagrożeniem zwłaszcza, gdy uprawa jest uproszczona lub gdy wykonywany jest siew bezpośredni. Wówczas na powierzchni gleby pozostają duże ilości resztek pożniwnych, na których mogą znajdować się grzyby powodujące choroby podstawy źdźbła. Wraz z rozpoczęciem okresu wegetacji część roślin może zostać porażona przez sprawców chorób podstawy źdźbła. Duże straty w plonach zbóż powoduje m.in. fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni zbóż, łamliwość źdźbła zbóż, zgorzel podstawy źdźbła oraz ostra plamistość oczkowa.

Jedynie szybkie i prawidłowe rozpoznanie objawów, które powodują grzyby chorobotwórcze zapewni utrzymanie uprawy zbóż w odpowiedniej kondycji fitosanitarnej. Najodpowiedniejszym momentem wykonania zabiegu chemicznego z wykorzystaniem fungicydów jest zabieg T1. Ma on na celu ochronę korzeni, źdźbeł oraz młodych liści zbóż przez porażeniem przez grzyby patogeniczne. Należy go wykonać w fazie rozwoju zbóż BBCH 29-32. Jest on często niedoceniany przez rolników, którzy opóźniają jego wykonanie.

Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni zbóż

Chorobę powodują grzyby z rodzaju Fusarium. Do głównych sprawców zalicza się Fusarium graminearum, F. culmorum, F. avenaceum oraz F. Poae. Źródłem fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni są: grzybnia i zarodniki, jak również ich formy przetrwalnikowe. Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła pojawia się na polu każdego roku, z większą lub mniejszą intensywnością w zależności od warunków pogodowych. Patogeny te mogą rozwijać się w szerokim zakresie temperatur (od 0ᵒC do 20ᵒC) oraz przy dużej wilgotności powietrza i gleby. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi choroby jest również długa i śnieżna zima. Chorobom podsuszkowym sprzyja również monokultura zbóż.

Pierwsze objawy choroby widoczne są w fazie strzelania w źdźbło, jednak najwyraźniejsze są po wykłoszeniu. Głównym objawem są pojawiające się na korzeniach nekrozy w postaci brązowych plam lub całkowite przebarwienie korzeni. Innym objawem fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni zbóż są brązowe nekrozy o nieregularnych kształtach pojawiające się na pochwie liściowej i źdźble właściwym. Zaatakowane pochwy liściowe często gniją. Zwalczanie chorób podstawy źdźbła takich jak fuzaryjna zgorzel jest istotne z uwagi na to, że może ona powodować obniżenie plonu o nawet 60%.

Zwalczanie fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła

Choroba w końcowej fazie powoduje całkowite, przedwczesne zamieranie porażonych pędów, a także bielenie kłosów. Działania profilaktyczne polegają m.in. na stosowaniu właściwego płodozmianu, czyli ograniczaniu nadmiernego udziału zbóż i rotacja w uprawie. Również stosowanie optymalnego terminu siewu powoduje ograniczenie infekcji w okresie jesieni. Zwalczanie fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła obejmuje również zabiegi agrotechniczne związane z dokładnym przyoraniem resztek pożniwnych oraz starannym przygotowaniem gleby do siewu.

Substancje zwalczające choroby podstawy źdźbła

Choroby, które atakują podstawę źdźbła i korzenie zbóż stanowią duże zagrożenie dla całej uprawy. Zalecanym środkiem grzybobójczym przeznaczonym do stosowania zapobiegawczego, interwencyjnego oraz wyniszczającego jest Yamato 303 SE. To kompozycja dwóch substancji czynnych: tiofanatu metylu (związek z grupy benzimidazoli) oraz tetrakonazolu (związku z grupy triazoli). Preparat zaleca się stosować m.in. w zwalczaniu chorób podstawy źdźbła w uprawie pszenicy ozimej i jarej, żyta, jęczmienia ozimego i jarego od początku fazy strzelania w źdźbło do końca fazy kłoszenia (BBCH 30-59). Środek Yamato 303 SE w roślinie wykazuje działanie systemiczne i szybko przemieszcza się w tkankach, dzięki czemu chroni zboża przed infekcją. Dzięki zawartości tiofanatu metylu, który jest dobrze pobierany również w niskich temperaturach, środek można stosować w uprawach zbóż ozimych już od wczesnej wiosny (przy temperaturze powyżej 5 ᵒC).

Zaleca się stosowanie dawki w przedziale od 1,5 l/ha do 1, 75 l/ha. Wykonuje się nim opryskiwanie drobnokropliste, z użyciem wody w ilości od 200 l/ha do 400 l/ha.