Chwasty w zbożach występujące wiosną

01.07.2024

Obecność chwastów to jeden z najważniejszych czynników ograniczających plonowanie zbóż. Chwasty w zbożach ciągle prześcigają się bowiem z roślinami uprawnymi o niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mikro- i makroelementy. Trzeba przy tym pamiętać, że temat wiosennych zabiegów herbicydowych dotyczy nie tylko roślin jarych, ale również zbóż ozimych.

Jakie chwasty dwuliścienne w zbożach pojawiają się wiosną?

Chaber bławatek

Jest to jeden z najbardziej uciążliwych chwastów w uprawie zbóż. Poważnie konkuruje z roślinami uprawnymi. Gatunek jednoroczny, zarówno jary, jak i zimujący, o wysokiej tendencji do uodporniania się na herbicydy. Występuje na większości gleb. Jedna roślina jest w stanie wydać ponad 1600 niełupek, które zachowują żywotność nawet przez 10 lat. Ekonomiczny próg szkodliwości wynosi 1–10 szt./m2.

Fiołek polny

Gatunek pospolity, występujący na różnych glebach. Roślina roczna, może być zarówno jara, jak i ozima. Wykazuje wysoką konkurencyjność w stosunku do roślin będących na początkowym etapie rozwoju. Jedna roślina w trakcie wzrostu jest zdolna wyprodukować nawet 3000 nasion o żywotności od 2 do 10 lat. Za próg szkodliwości przyjmuje się obecność 20–25 szt./m2.

Gorczyca polna

To chwast z rodziny kapustowatych. Szczególnie konkurencyjna ze zbożami jarymi. Roślina jednoroczna, jara, przeważnie wymarzająca. Najczęściej pojawia się na glebach żyznych, gliniastych. Jej obecność doprowadza do zubożenia gleby. Wystarczą 2 rośliny/m2, aby odnotować kilkuprocentowe straty plonów.

Gwiazdnica pospolita

Jest rośliną jednoroczną, zarówno jara, jak i ozima, a czasami też dwuletnia. Zdolność kiełkowania nasion osiąga już w 1–2°C. Może rozmnażać się z nasion, ale i wegetatywnie. Gatunek zdolny do wydania kilku pokoleń w ciągu sezonu. W zbożach jego próg szkodliwości wynosi 25–30 szt./m2.

Komosa biała

Potocznie znana jako lebioda. Poważnie konkurująca o wodę i składniki pokarmowe. Gatunek mocno ekspansywny. Wysoce plenna roślina o zdolności do wytworzenia nawet 20 tysięcy nasion, które zachowują żywotność w glebie przez 40 lat. Próg szkodliwości komosy białej wynosi 1–2 szt./m2.

Mak polny

To wysoce konkurencyjny na początkowym etapie rozwoju zbóż. Mocno zagęszcza łan i utrudnia zbiór. Gatunek jednoroczny, zarówno jary, jak i ozimy. Szczególnie upodobał sobie gleby ciężkie, gliniaste, z wysoką zawartością wapnia. Występuje w uprawie zbóż, ale i w jej otoczeniu, jak na przykład miedze, przydroża, łąki, ugory czy odłogi. Jedna roślina może produkować od kilkunastu do kilkaset tysięcy nasion, które zdolność kiełkowania utrzymują nawet przez 40 lat. Za próg szkodliwości uznaje się obecność 6–10 roślin/m2.

Maruna bezwonna

Jest rośliną z rodziny astrowatych. Wyglądem przypomina rumianek pospolity, jednak – jak sama nazwa wskazuje – nie wytwarza charakterystycznego zapachu. Preferuje gleby piaszczyste i gliniaste, bogate w próchnicę i składniki pokarmowe, ale o niskiej zawartości wapnia. Gatunek bardzo konkurencyjny, mocno zacienia i zagłusza zboża. Obecność 2–5 roślin/m2 może spowodować znaczące straty plonów.

Przetacznik perski

To chwast o wyjątkowych zdolnościach regeneracyjnych i przystosowawczych. Ma niskie wymagania termiczne (zdolność kiełkowania już w 1–2°C), co sprawia, że wczesną wiosną może dojść do wzrostu liczebności chwastów tego gatunku. Za próg szkodliwości uznaje się obecność 10–15 szt./m2.

Przytulia czepna

Jest mocno konkurencyjnym gatunkiem chwasta. Roślina jednoroczna, zarówno jara, jak i ozima. Może wytworzyć nawet 500 nasion o żywotności od 5 do 10 lat. Jej obecność zwiększa ryzyko wylegania zbóż oraz utrudnień przy zbiorze. Obecność nasion przytulii czepnej w zebranym ziarnie powoduje jego zanieczyszczenie i zawilgocenie. Szkodliwość i redukcja plonów następuje już przy obecności 1–2 szt./m2.

Rumianek

Gatunek powszechnie występujący na terenie całego kraju. Należy do rodziny astrowatych i jest rośliną jednoroczną, jarą. Cechuje się charakterystycznym zapachem. Potrafi utrudnić zbiory i zredukować plon. Szkodliwość powoduje już 3–6 szt./m2.

Tasznik pospolity

To roślina z rodziny kapustowatych. Szczególnie upodobała sobie stanowiska zasobne w azot. W ciągu sezonu wytwarza do 4 generacji, które produkują 2–5 tysięcy nasion o żywotności od 10 do 35 lat. Obecność 50–75 osobników/m2 może przynieść poważne straty.

Jakie szkody mogą powodować chwasty w zbożach?

Pojawienie się już pojedynczych osobników niepożądanych gatunków może sprawić spory problem. Chwasty cechuje bowiem zdecydowanie szybszy wzrost i większe zapotrzebowanie na wodę czy składniki pokarmowe niż u roślin uprawnych. Konkurowanie niechcianej roślinności ze zbożami powoduje w związku z tym osłabienie ich wzrostu i rozwoju. Zachwaszczenie zbóż sprzyja jednocześnie rozwojowi chorób przez zwiększenie zagęszczenia i tym samym wilgotności w łanie, ale i z uwagi na rolę żywicieli pośrednich, jaką odgrywają chwasty. Ich szkodliwość ma też związek z wpływem na wysokość plonowania, co przyczynia się do spadku opłacalności uprawy. Chwasty w zbożach doprowadzają również do pogorszenia jakości zebranego ziarna.

Ochrona herbicydowa zbóż jarych i ozimych

Rozpoczęcie wiosennej wegetacji to odpowiedni moment na wykonanie zabiegu odchwaszczania. Ochrona herbicydowa zbóż ozimych w tym czasie najczęściej jest wynikiem nieprzeprowadzenia jesiennego oprysku lub jego niewystarczającej skuteczności, będącej wskaźnikiem do wykonania zabiegu korekcyjnego.

Z kolei oprysk na chwasty w zbożach jarych zazwyczaj wykonywany jest od fazy pierwszych liści do zakończenia strzelania w źdźbło.

Kiedy stosować środki chwastobójcze w zbożach wiosną?

Ogromny wpływ na skuteczność herbicydów stosowanych wiosną ma termin zabiegu. Największą wrażliwość mają bowiem te osobniki chwastów, które znajdują się w młodych stadiach rozwojowych. Trzeba jednak pamiętać, że aby nie doprowadzić do wystąpienia zjawiska fitotoksyczności, herbicyd powinien zostać aplikowany w odpowiedniej temperaturze. Optimum stosowania preparatów herbicydowych przeważnie wynosi 10–25°C. Na szczęście są też dostępne rozwiązania do odchwaszczania zbóż, które mogą być wykorzystywane w niższych zakresach temperaturowych.

Herbicyd na chwasty w zbożach – Flame Duo 354 SG

Propozycją do wiosennego zabiegu herbicydowego jest Flame Duo 354 SG, składający się z florasulamu oraz tribenuronu metylowego. To rozwiązanie o najszerszym spektrum zwalczanych chwastów dwuliściennych, stanowiących poważny problem w uprawie zbóż. Flame Duo 354 SG to środek do stosowania nalistnego, który najskuteczniej niszczy chwasty roczne, intensywnie rosnące.

W badaniach Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu Flame Duo 354 SG uzyskał rewelacyjne wyniki skuteczności w porównaniu do popularnych herbicydów dostępnych na rynku. Co ważne, środek jest bezpieczny dla upraw następczych i nie zalega w glebie. Oprócz szybkiego działania chwastobójczego preparat pozytywnie wpływa na kondycję zbóż, co potwierdziły badania spektralne.

Stosowanie herbicydu Flame Duo 354 SG rekomenduje się do wiosennego zwalczania chwastów w zbożach ozimych oraz w zbożach jarych znajdujących się w fazie widocznego 3. rozkrzewienia do fazy rozwiniętego liścia flagowego (BBCH 23–39) w dawce maksymalnej 0,06 kg/ha.